Recep Tayyip Erdoğan Kaç Seçim Kazandı? Sayılar, Hikâyeler ve Farklı Yaklaşımlar Üzerinden Bir Değerlendirme
Merhaba! “Recep Tayyip Erdoğan kaç seçim kazandı?” sorusunu yalnızca rakamlarla değil, farklı bakış açıları ve insan hikâyeleriyle konuşmayı seviyorum. Gel, hem veriye yaslanalım hem de bu verilerin toplumsal karşılığını birlikte düşünelim. Tartışmayı başlatan sorular benden; deneyimler, eleştiriler ve katkılar sizden!
“Kaç seçim kazandı?” sorusunu nasıl sayıyoruz?
Bu sorunun tek bir cevabı yok; sayma yöntemi sonucu değiştiriyor. Üç yaygın yaklaşım var:
1. Kişisel aday olduğu ve kazandığı seçimler
1994 İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı (Refah Partisi adayı olarak, çoklu yarışta birinci), resmi sonuçlarda toplam oyların %25,19’u. ([Vikipedi][1])
2003 Siirt ara seçimi (milletvekilliği): Erdoğan’ın TBMM’ye girdiği ve ardından başbakanlığın yolunu açan seçim. ([Vikipedi][2])
2014 Cumhurbaşkanlığı: %51,79 ile ilk turda. ([Anadolu Ajansı][3])
2018 Cumhurbaşkanlığı: %52,59 ile ilk turda. ([Vikipedi][4])
2023 Cumhurbaşkanlığı (ikinci tur): %52,18 ile yeniden seçildi. ([Vikipedi][5])
> Bu yönteme göre: 5 seçim (1994, 2003, 2014, 2018, 2023).
2. Liderliğini yaptığı partinin genel seçim(ler)ini kazanması
2002 genel seçimleri: AKP tek başına iktidar (363 sandalye). ([Vikipedi][6])
2007 genel seçimleri: AKP yine tek başına iktidar (341 sandalye). ([Vikipedi][7])
2011 genel seçimleri: AKP üçüncü kez tek başına iktidar. ([Vikipedi][8])
Kasım 2015 genel seçimleri (yenileme): AKP çoğunluğu geri aldı. ([Vikipedi][9])
> Bu yönteme göre: 4 büyük genel seçim zaferi (2002, 2007, 2011, Kasım 2015).
> (Not: Haziran 2015’te birinci parti olsa da tek başına hükümet çoğunluğu çıkmadığı için bazı analistler “zafer” hanesine yazmaz.)
3. Yerel liderlik & ulusal liderlik karması
Kimi yorumcular 1994 İstanbul zaferini ve 2003 Siirt ara seçimini, Erdoğan’ın ulusal yükselişindeki kritik dönemeçler olduğu için toplam haneye ekler; kimileri yalnızca cumhurbaşkanlığı ve genel seçimleri sayar. Aynı veriden farklı toplamlar çıkmasının nedeni budur.
Erkeklerin “veri ve nesnellik”, kadınların “duygu ve toplumsal etki” merceği: Ne görüyoruz?
Genelleme yapmak riskli olsa da kamusal tartışmalarda sık görülen iki eğilim var:
Erkeklerin veri odaklı yaklaşımı: “Kaç seçim?”, “Yüzde kaç?”, “Kaç sandalye?” soruları ve grafikler. Bu mercek, 2014–2023 arasındaki üç cumhurbaşkanlığı zaferini (2014, 2018, 2023) ve 2002–2015 arası dört genel seçim zaferini net biçimde görünür kılar. ([Anadolu Ajansı][3])
Kadınların toplumsal etki ve duygu merkezli yaklaşımı: Seçim sonuçlarının gündelik hayat, kurum kültürü, yerel yönetim-hizmet ilişkisi ve siyasi katılım üzerindeki etkilerine bakar. Bu mercek, örneğin 1994’te İstanbul’un Erdoğan için bir sıçrama tahtası oluşunu, 2018’deki sistem değişiminin yürütme gücünde yarattığı dönüşümü ve 2023’teki rekabetçi atmosferin toplumsal kutuplaşma/katılım üzerindeki yansımalarını tartışmaya açar. ([Vikipedi][1])
Rakamlar neden farklı anlatılar üretir?
Kapsam farkı: “Kişisel adaylık” dersen 5; “yalnızca cumhurbaşkanlığı” dersen 3; “parti olarak genel seçim zaferi” dersen 4 diyebilirsin. Kaynak aynı, kıstas farklı. ([Anadolu Ajansı][3])
Sistem farkı: 2018’den itibaren Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile seçimlerin siyasal anlamı değişti; yürütme ağırlığı arttı, dolayısıyla “kazandığı seçim”in kurumsal sonuçları da farklı. ([Axios][10])
Yerel vs. ulusal: 1994 İstanbul seçimi, ulusal kariyerin başlangıç noktası kabul edildiğinden bazı sayımlar toplamı büyütür. ([Vikipedi][1])
Bir hikâye: Sayılar ve hayatın içinden iz düşümler
1994’te üniversiteye yeni başlayan bir İstanbullu, su kesintileri ve ulaşım sorunlarıyla hatırladığı şehrin kısa sürede değiştiğini anlatır; bu deneyim, yıllar sonra ulusal oy tercihine de yansır. 2018’de ilk kez sandığa giden genç bir seçmense, tartışmaların daha çok “sistem” ve “güçler dengesi” etrafında döndüğünü, bu yüzden cumhurbaşkanlığı seçimini yerel seçimlerden çok daha “yönetişim belirleyici” gördüğünü söyler. Bu iki hikâye, aynı veri setinin (1994 yerel, 2018 ulusal) farklı duygusal anlamlar üretebildiğini gösterir. (2018 seçim sonucu ve bağlamına dair: ilk turda %52,59 ve yetkilerin konsolidasyonu). ([Vikipedi][4])
Toparlayalım: Hangi sayım hangi toplamı veriyor?
Yalnızca Cumhurbaşkanlığı seçimleri: 3 zafer (2014, 2018, 2023). ([Anadolu Ajansı][3])
Kişisel aday olduğu tüm seçimler (yerel + ara + CB): 5 zafer (1994, 2003, 2014, 2018, 2023). ([Vikipedi][1])
AKP’nin tek başına iktidar olduğu genel seçimler: 4 zafer (2002, 2007, 2011, Kasım 2015). ([Vikipedi][6])
“Neden önemli?”: Veri + toplumsal etkiyi birlikte okuma
Veri tarafı bize seçim performansının seyrini, ittifak mimarisini ve kurumsal sonuçları gösterir (ör. 2018 sonrası yürütme ağırlığı). ([Axios][10])
Toplumsal etki tarafı ise katılım, güven, kutuplaşma, yerel-hizmet ilişkisi ve temsil duygusu gibi göstergeleri gündeme getirir. 2023’teki yüksek gerilimli rekabet ve ikinci tur dinamikleri bunun örneği. ([Vikipedi][5])
Tartışmayı açıyorum: Sizin kıstasınız ne?
“Kazandı” derken kişisel adaylığı mı, parti çoğunluğunu mu esas almalıyız?
1994 İstanbul zaferini bu toplamların içine dahiletmeli miyiz? Neden? ([Vikipedi][1])
2018 sonrası sistem değişikliği, seçim zaferlerinin anlamını nasıl dönüştürdü? ([Axios][10])
2023’te ikinci tura giden süreç, sizce seçmenin önceliklerini nasıl değiştirdi? ([Vikipedi][5])
Söz sizde: Hangi yöntemi adil buluyorsunuz ve neden? Yorumlara düşüncelerinizi, gözlemlerinizi ve alternatif sayım önerilerinizi bırakın; birlikte daha berrak bir resim çıkaralım.
[1]: https://en.wikipedia.org/wiki/1994_Istanbul_mayoral_election?utm_source=chatgpt.com “1994 Istanbul mayoral election”
[2]: https://en.wikipedia.org/wiki/2003_Siirt_Province_by-election?utm_source=chatgpt.com “2003 Siirt Province by-election”
[3]: https://www.aa.com.tr/tr/politika/ysk-kesin-secim-sonuclarini-acikladi/131114?utm_source=chatgpt.com “YSK kesin seçim sonuçlarını açıkladı – Anadolu Ajansı”
[4]: https://en.wikipedia.org/wiki/2018_Turkish_presidential_election?utm_source=chatgpt.com “2018 Turkish presidential election”
[5]: https://en.wikipedia.org/wiki/2023_Turkish_presidential_election?utm_source=chatgpt.com “2023 Turkish presidential election”
[6]: https://en.wikipedia.org/wiki/2002_Turkish_general_election?utm_source=chatgpt.com “2002 Turkish general election”
[7]: https://en.wikipedia.org/wiki/2007_Turkish_general_election?utm_source=chatgpt.com “2007 Turkish general election”
[8]: https://en.wikipedia.org/wiki/2011_Turkish_general_election?utm_source=chatgpt.com “2011 Turkish general election”
[9]: https://en.wikipedia.org/wiki/November_2015_Turkish_general_election?utm_source=chatgpt.com “November 2015 Turkish general election”
[10]: https://www.axios.com/2018/06/24/recep-tayyip-erdogan-turkey-presidential-election?utm_source=chatgpt.com “Erdogan reelected as Turkey’s president”